MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI

(30 EKİM 1918)

   Birinci Dünya Savaşı sonunda, ateşkes isteyen Osmanlı Devleti ile itilaf devletleri arasında Limni Adası'nın Mondros limanında ateşkes anlaşması imzalandı (30 Ekim 1918). Mondros Ateşkes Anlaşması'nı, Osmanlı Devleti adına Bahriye Nazırı (Denizcilik Bakanı) Rauf (Orbay) Bey imzalamıştır. Rauf (Orbay) daha sonra milli mücadele'ye katılacaktır.

Mondros Ateşkes Antlaşması'nın Maddeleri

1. Çanakkale ve İstanbul Boğazları açılacak, boğazlardaki istihkamlar, (siperler) itilaf devletleri tarafından işgal edilecek. İtilaf devletlerinin Karadeniz'e serbestçe geçişi sağlanacak. Osmanlı Devleti'nin boğazlar üzerindeki egemenliği sona erdi. Anadolu ile Rumeli'nin bağlantısı kesildi. Başkent İstanbul'un güvenliği tehlikeye düştü.

2. Osmanlı ordusu terhis edilecek. Orduya ait silah ve cephane itilaf devletlerinin emrine verilecek. Anadolu'yu askersiz ve silahsız bırakarak işgaller karşısında direniş olmasını önlemeye çalıştılar.

3. Osmanlı donanması, itilaf devletlerinin gösterecekleri limanlarda göz altında tutulacak. Osmanlı deniz gücünü etkisiz hale getirdiler.

4. Toros tünelleri, İtilaf devletleri tarafından işgal edilecek.

5. Bütün haberleşme, ulaşım araç ve gereçleri, itilaf devletlerinin denetimi altında bulundurulacak. Bölgeler arasında yardımlaşmaya engel oldular. Anadolu'nun kontrolünü ele geçirdiler.

Bütün Anadolu topraklarının işgal edilebileceği göstermektedir. Güvenliklerinin tehdit edilmesi bahanesi işgallere haklılık kazandırmak içindir.

7. Trablusgarp ve Bingazi'deki bütün Türk subayları, en yakın İtalyan garnizonuna; Hicaz, Yemen, Suriye ve Irak'ta bulunan askeri birliklerimiz ise itilaf devletlerine teslim olacaklardı. Osmanlı Devleti'ni askeri bakımından güçsüz bırakmayı amaçlamaktadırlar.

8. Doğu Anadolu'daki altı ilde (Vilayet-i Sitte) Diyarbakır, Erzurum, Van, Bitlis, Elazığ (Harput), Sivas karışıklık çıkarsa, itilaf devletleri, bu illerin herhangi bir bölümünü işgal edebileceklerdi (24. madde).

Mondros; ateşkesten çok, kayıtsız şartsız bir teslim belgesidir. Birinci Dünya Savaşı devam ederken itilaf devletleri, Osmanlı toprakları için aralarında gizli paylaşım anlaşmaları yapmışlardır. Bu nedenle Mondros Ateşkes Anlaşması'na işgalleri kolaylaştırıp, karşı koymayı engelleyecek maddeler yerleştirdiler. 13 Kasım 1918'de itilaf devletleri filosu İstanbul'a demirleyerek, başkentimizi işgal ettiler.

Mondros'a dayanarak girişilen ilk işgal, İngilizler tarafından Musul'da yapıldı. Bunun dışında;